De invloed van muziek op de cognitieve ontwikkeling

Muziek kan verschillende aspecten van de cognitieve ontwikkeling van jonge kinderen ondersteunen. Structureel muziek maken draagt bij aan de ontwikkeling van mentale processen die een voorwaarde zijn voor leren en het goed kunnen uitvoeren van veel normale dagelijkse activiteiten. Onderzoek heeft aangetoond dat muziek de aandacht, de concentratie, het werkgeheugen en de informatieverwerkingssnelheid kan verbeteren. Hoe dat precies zit? Lees hieronder verder!

1. Aandacht en concentratie

Onze aandacht en concentratie zijn belangrijke cognitieve vaardigheden die we iedere dag nodig hebben voor het uitvoeren van al onze taken, zowel in het dagelijks leven als op school. Muzikale activiteiten kunnen kinderen helpen om hun vermogen om zich te concentreren te verbeteren.

Als kinderen bijvoorbeeld een nieuw liedje leren, dan moeten ze hun aandacht goed naar het liedje kunnen brengen. Ze moeten zich daarnaast concentreren op zowel het ritme, als de melodie en de woorden. Dit proces van het bewust richten van de aandacht op de muziek kan op de lange termijn, als kinderen geregeld nieuwe liedjes aangeboden krijgen, de aandachtsspanne van jonge kinderen vergroten.

Ook kan muziek helpen om de concentratie en aandacht op de korte termijn te vergroten bij activiteiten, als je muziek of muzikale elementen toevoegt aan een activiteit dan kan dit helpen om zich beter te concentreren op wat ze doen, en de motivatie te vergroten voor deze activiteit. Denk maar aan liedjes rondom dagelijks terugkerende activiteiten, zoals tandenpoetsen, aankleden of de tafel dekken.

2. Werkgeheugen

De term 'werkgeheugen' verwijst naar het vermogen om informatie tijdelijk vast te houden in je hoofd, en vervolgens iets met die informatie te kunnen doen. Het werkgeheugen is heel belangrijk voor allerlei taken. Je hebt het nodig om problemen op te kunnen lossen, keuzes te maken en instructies te onthouden.

Samen muziek maken met jonge kinderen versterkt het werkgeheugen, omdat er tijdens het zingen en muziek maken verschillende soorten informatie tegelijkertijd op het kind afkomen, en zij dit tegelijk moeten zien te verwerken.

Tijdens het zingen bijvoorbeeld, moet een kind de tekst onthouden, de melodie volgen, het ritme aanhouden en vaak bewegingen uitvoeren. Ook moet het kind in de gaten houden waar in het liedje hij of zij nu is: welk deel is er al geweest is, en wat komt er nog? Er zijn veel mentale processen tegelijk actief, waardoor het werkgeheugen getraind wordt.

3. Informatieverwerkingssnelheid

De informatieverwerkingssnelheid verwijst naar hoe snel en efficiënt iemand informatie kan verwerken en gebruiken. Uit onderzoek blijkt dat muzikale training de snelheid van informatieverwerking aanzienlijk kan verbeteren. Dit gebeurt omdat kinderen, wanneer ze muziek leren, voortdurend snel beslissingen moeten nemen en direct moeten reageren op de signalen die de muziek hen geeft, zoals veranderingen in tempo, ritme of toonhoogte.

Als een kind bijvoorbeeld een nieuw liedje leert, zal het kind proberen snel te reageren op muzikale veranderingen in het liedje; wanneer verandert er iets in de toonhoogte of het ritme, of in de bewegingen. Ook werken we tijdens muziek opdrachten veel met symbolen. Denk bijvoorbeeld aan dat je twee clownsneuzen laat zien aan een kind, en dat het kind dan twee keer op zijn of haar neus mag toeteren. Laat je er één zien, dan toetert het kind één keer op zijn of haar neus. Dit is een voorbereiding op het leren lezen van noten, en informatie die verwerkt moet worden, en vervolgens omgezet naar de juiste actie. De hersenen oefenen dan actief met het verwerken van informatie.

4. Verbeterde taal- en (later) leesvaardigheid

Een bijkomend voordeel van jong muziek maken is de invloed die het heeft op de taalverwerking. Het leren van een liedje of het herkennen van patronen in muziek helpt kinderen om fonemisch bewustzijn te ontwikkelen - het vermogen om de kleinste geluidseenheden in taal te herkennen en te manipuleren. Dit is een belangrijk onderdeel van de taalvaardigheid op jonge leeftijd, vooral voor baby's. Later, zodra kinderen beginnen met lezen in groep 3, helpt het goed hebben ontwikkeld van het fonemisch bewustzijn ook de leesvaardigheid. Als we lezen, 'horen' onze hersenen immers de woorden die we zien.

Uit onderzoek blijkt dat structureel muziek maken kinderen ook helpt bij het begrijpen van grammaticale structuren en ritmische patronen, wat hen beter in staat maakt om de structuur van taal te begrijpen.

5. Cognitieve flexibiliteit

Cognitieve flexibiliteit verwijst naar het vermogen om je aan te passen aan nieuwe informatie of veranderingen in de omgeving. Muzikale activiteiten helpt kinderen om cognitief flexibel te worden, omdat ze leren om snel van strategie of benadering te veranderen, afhankelijk van de muziek die ze spelen of zingen. Tijdens een muzikaal spel kan een kind bijvoorbeeld snel moeten reageren op veranderingen in tempo of ritme.

Conclusie

Muziek is zo veel meer dan alleen leuk. Structureel samen muziek maken kan een sleutelrol spelen in het ondersteunen van een optimale cognitieve ontwikkeling van jonge kinderen. Uit onderzoek blijkt dat veel samen muziek maken een positief effect heeft op op de verbetering van de aandacht, de concentratie, het werkgeheugen en de informatieverwerkingssnelheid. Door kinderen structureel muzikale activiteiten aan te bieden, kunnen ouders en opvoeders hun kinderen helpen om deze belangrijke cognitieve vaardigheden te versterken. We gebruiken deze vaardigheden niet alleen in muziek, maar iedere dag bij alles wat we (moeten) doen.